گوجه فرنگي يك نوع خوردني و محصول كشاورزيست كه از دسته سبزيجات ميباشد. اين گياه، بومي آمريكاي جنوبي و مركزي است كه از اين مناطق به ديگر نقاط جهان در چند قرن پيش منتقل شد. گوجه فرنگي سرشار از ويتامين سي است، براي اينكه گوجه فرنگي را در گلدان خود داشته باشيد كافي است آن را نصف كرده تخم آن را در گلدان بريزيد و روزي ۲ بار به آن آب دهيد. گوجه فرنگي حاوي ويتامينهاي A,C و ليكوپن است. رنگ قرمز گوجه فرنگي از ليكوپن موجود در آن ناشي ميشود. اين ماده كه آنتي اكسيدانت بسيار قوياي محسوب ميشود، داراي خاصيت ضد سرطان بوده و از ابتلا به سرطانهاي پروستات و سينه پيشگيري ميكند. همچنين اين ماده روند بالا رفتن سن را كاهش داده و راديكالهاي آزادي را كه به سلولها آسيب ميرسانند، از بين ميبرد. ويتامين C و A موجود در گوجه فرنگي براي مقابله با سرماخوردگي مفيد است.
تق
فاصله خطوط كاشت براي واريته هايي كه پايه آنها بلند است حدود 80 تا 120 سانتي متر و جهت ارقام پايه كوتاه 70 تا 110 سانتي متر مي باشند. فاصله بين بوته ها براي واريته هاي فوق 40 تا 60 سانتي متر بايد در نظر گرفته شوند پس از چندي كه بوته ها شروع به رشد كردن نمودند براي اينكه محصول مرغوبتري داشته باشيم بايد مقدار كمي از شاخه هاي آن را هرس نمائيم. چنانچه پاي هر بوته كمي خاك داده شود مطلوبتر است.وجين كردن و سيخك زدن اطراف بوته ها از جمله كارهاي ضروري است كه بايد صورت گيرد.
كاشت را به طريقه پشته با جوي عميق يا پشته با جوي كم عمق كه همان سيستم فارو مي باشد انجام مي دهند. طريقه دوم معمول تر و متداولتر است به خصوص در مزارع وسيع مقرون به صرفه خواهد بود. بايد توجه داشته باشند با در نظر گرفتن فواصل فوق الذكر در هر پشته فقط يك طرف آن را كشت نمايند.
در دوران فعاليت گياه بايد از دادن كود شيميايي به طور سرك استفاده نمود.
از آفات مهم اين نبات يك شب پره زمستاني است كه خسارت وارده آن بدين قرار است وقتي گياه جوانه زد و كمي رشد نمود لارو يا كرم شب پره مزبور جوانه ها ، برگها و ساقه هاي آن را مورد حمله قرار مي دهد.
اين آفات در زمستان در حال لاروي در بستر نبات به سر برده و پس از مدتي تبديل به شفيره شده و اين شفيره پس از چند روز تبديل به پروانه كه همان شب پره باشد مي گردد. پروانه ماده آن در روي خاك يا در روي علفهاي هرزه تخم ريزي كرده و مجددا تبديل به لارو شده و دوران فوق را سپري مي سازد.
جهت مبارزه با اين آفت مي توان با زدن شخم عميق پس از برداشت محصول و نيز با دادن يخ آب در زمستان لاروهاي اين آفت را كه در درون خاك زيست مي نمايند از بين برد و از طرفي چون شب پره مورد بحث تخم خود را روي علفهاي هرزه ميگذارد لذا از بين بردن علفهاي هرزه يك از طرق مبارزه با اين آفت است.
مبارزه شيميايي را نمي توان از نظر دور داشت و آن بدين طريق است كه با پاشيدن طعمه مسموم
در سطح مزرعه نسبت به معدوم ساختن آن اقدامي است اساسي بدين نحو كه مقدار 800 گرم ليندين 25 درصد را با 80 كيلوگرم سبوس و دوحلب آب مخلوط نموده و به نسبت هر 60 كيلو طعمه در يك هكتار مصرف نمائيم. پاشيدن طعمه حتما بايد در هنگام عصر صورت گيرد زيرا لاروها در اين هنگام است كه به سطح زمين آمده و پس از تغذيه طعمه مسموم شده و نابود مي گردند.
آفت ديگري كه اين نبات را تهديد مي كند شته است .اين شته ها به وسيله خرطوم خود شيره برگها را مكيده و از آنها تغذيه نموده بالنتيجه نبات را ضعيف مي نمايند.
اين آفت از خود ماده چسبنده اي ترشح نموده و روي گياه را آغشته كرده و آن را از بين مي برد.بعضي از آنها هنگام زمستان به صورت پوره و برخي ديگر به صورت تخم در روي نبات و يا در بستر نبات زندگي مي كنند. جهت مبارزه با اين آفت بهتر است با يكي از سموم مالاتيون 50 درصد يا ديازينون 20 درصد به نسبت حدود 5/1 ليتر در هزار ليتر آب مخلوط كرده و مزرعه را سمپاشي نمايند.
مبارزه ديگر اينكه بلافاصله پس از برداشت محصول زمين را شياري عميق زده علفها و مانده هاي گياهان را در زير خاك نمايند.
آب دزدك نيز به نوبه خود يكي ازآفاتي است كه گوجه فرنگي را مورد حمله قرار مي دهد.اين
آفات از ريشه و ساقه گياه تغذيه مي كند و آن را نابود مي سازد.آب دزدك در هنگام فصل زمستان به طور حشره كامل در زير خاك مشغول درست كردن لانه شده و در آنجا تخم ريزي مي نمايد.پوره ها پس از چند روز از اين تخمها خارج شده و تا چندي در خاك به سر برده و رشد نموده و سپس از لانه خارج گشته و حمله باين محصول و ساير محصولات را آغاز مي كنند. مبارزه با اين آفت در فصل چمنكاري توضيح داده شده است.
آفت ديگري كه به اين گياه لطمه وارد مي سازد حشره بسيار كوچكي است در حدود يك ميليمتر به نام تريپس كه رنگ آن زرد مايل به خاكستري است.
اين حشره از شيره برگها و رگبرگهاي گياه تغذيه مي كند .در اثر اين تغذيه لكه هاي سفيدي كه بعدا قهوه اي رنگ مي شوند در روي نبات حاصل شده و برگها شروع به ريختن مي نمايند.بعضي از اين حشرات در پشت برگها جمع مي شوند. اين آفت از نظر كيفيت و كميت به محصول لطمات زيادي وارد مي سازد. حشره مورد بحث در زمستان گاهي به صورت حشره كامل و گاهي به صورت پوره در خاك و در علفهاي هرزه به سر برده و در هنگام فروردين يا ارديبهشت به گياه حمله مي كند.
مبارزه شيميايي آن بدين ترتيب است كه به نسبت 5/1 ليتر مالاتيون 57 درصد را با 1000 ليتر آب مخلوط نموده و مزرعه را سمپاشي نمايند.
مبارزه مكانيكي يا زراعي آن اين است كه اولا علفهاي هرزه و مانده گياهان را جمع آوري و از بين ببرند.ثانيا در زمستان با دادن يخ آب آن را نابود سازند.
بيماري فوزاريوم كه يك بيماري قارچي است رنگ برگهاي گوجه فرنگي را به رنگ آجري متمايل به قهوه اي در آورده پس از چند روز برگها خشك شده ميريزند .پيشگيري آن بهاين ترتيب است كه سعي كنند آبياري اين نبات را در هنگام صبح يا عصر انجام دهند، شمنا آب را طوري در جويها جاري سازند كه داغ آب كمي پايين تر از طوقه نبات باشد و بالاخره رعايت تناوب زراعي را در كشت اين نبات بنمايند.
مطلب قابل توجه براي مبارزه با آفات كليه سبزيجات كه شرح داده خواد شد اين است چنانچه چندين نوع آفت در آن واحد به گياه حمله نمودند در اين صورت بايد براي تشخيص انواع آفت و كسب دستور لازم براي سمپاشي نمونه اي از شاخ و برگ گياه را به اداره كشاورزي محل ارائه نمائيم .چنانچه اين دسترسي مقدور نباشد از سم د . د باپ به نسبت 40 گرم در 20 ليتر آب مزرعه را سمپاشي مي نمائيم.
ارقام گوجه فرنگي مشروحه زير كه وسيله مؤسسه اصلاح و تهيه نهال و بذر توصيه شده بدين توصيه شده بدين شرح اند:گوجه فرنگي ردكلاد (red cloud) داراي بوته هاي متوسط و محصول قرمز بوده و براي نواحي گرم مناسب كاشت است.
رقم وسترن رد( western red) داراي بوته هاي بلند و داراي محصول زياد و ميوه آن بزرگ و قرمز و جهت مناطق سردسيري و معتدل مناسب است.
واريته ردتاپ (red tap) داراي بوته هاي بلند ، ميوه درشت كروي شكل و محصول فراوان است.
گوجه فرنگي اوربانا(urbana) داراي محصول فراوان ، خوش رنگ و خوشمزه ميوه آن كروي شكل و جنس آن مرغوب مي باشد.
رقم پا كوتاه آلماني (kronbush) داراي بوته كوتاه ميوه آن گرد و كوچك و جهت مناطق معتدل مناسب مي باشد و بالاخره امپريال نيز يكي از ارقام توصيه شده است.
ميزان و فاصله دو آبياري اين نبات و ساير سبزيجاتي كه شرح آن بيان خواهد شد بسته به جنس زمين ،نوع محصول و گرمي هوا فرق مي كند در هر حال چون اكثر سبزيجات داراي ريشه هاي سطحي هستند بنابراين غفلت در امر آبياري موجب پژمردگي و نقصان محصول خواهد شد و آب زياد نيز به آن زيان خواهد رساند.
ريبا همهي باغبانان از" مارتا استيوارت" گرفته تا" دون كورلئون" گرجه فرنگي پرورش ميدهند. اين تكنيكها براي اينكه بتوانيم گرجه فرنگي را به طور كارآمد بكاريم ، بر طبق گفته هاي متخصصان گاردنيگ "پن استيت" عملي و ماثر خواهند بود .
--------------------------------------------------------------------------------
اگر دماي هوا كاهش يافت و بعد از كاشتن، سرماي شديد شروع شد ، پيتر فريتي پرفسورمحصولات نباتي در دانشكده علوم كشاورزي پيشنهاد ميدهد كه گياه را با كاغذ و يا پارچهاي بپوشانيد . همچنين هشدار ميدهد كه پوششهاي پلاستيكي در صورتي كه گياه را لمس كنند موجب يخ زدنشان ميشود .
دكتر فريتي تكنيكهاي كاشت گوجه فرنگي را به اين صورت پيشنهاد ميدهد :
--------------------------------------------------------------------------------
كاشت : گياه گوجه فرنگي بايد در ساعات اوليه عصر كاشته شود تا اينكه فشار و صدمات گرماي خورشيد بر روي گياه كاهش يابد . دكتر فريتي متذكر ميشوند كه گورجه فرنگي بعد از جابهجايي براي كاشت مجدد به شرايط هوايي سرد و مرطوب نياز دارد. و بهتر است تا گياه را از ريشه تا اولين برگ گياها بر روي ساقه آن در خاك قرار دهيد ، اين امر موجب ميشود كه ريشه در خاك محكم تر شود.
--------------------------------------------------------------------------------
تكيه دادن بر روي چوب : دكتر فريتي توصيه ميكنند كه هنگامي كه در حال كاشتن گياهتان هستيد، آن را بر روي چوبي تكيه دهيد و يا ببنديد . ايشان ميگويند كه با اين كار شما گياهتان را از نارحتي يا شكستگي قسمتهايش خلاص ميكنيد .
--------------------------------------------------------------------------------
بلا فاصله آبياري كنيد : دكتر فريتي ميگويند ، باغبانان بايد كودهاي (شيميايي) اوليه قابل حل در آب را به صورت نصف ميزان پيشنهاد شده آن استفاده كنند . او پيشنهاد ميكند كه از حدود 9 ليتر آب براي هر گياه جهت بدست آوردن نتايج بهتر استفاده كنيد .
--------------------------------------------------------------------------------
كودها : ايشان ميگويند كه بايد ازكودهاي با فسفر بالا استفاده شود . ( فسفر بالا يعني اينكه رقم وسط اين فورمول حداقل سه يا چهار برابر از دورقم ديگر بزرگتر باشد ، مانند : 12-48-12 يا 10-55-10 )
--------------------------------------------------------------------------------
آبياري بيشتر : دكتر فريتي ميگويند كه گياه گرجه فرنگي بايد هر هفته تا ده روزاگر باران نباريده باشد بايد آبياري شود. باغبانان بايد طوري خاك را آبياري كنند كه 10 تا 12 سانتيمتر زير خاك نيز خيس باشد .
--------------------------------------------------------------------------------
بستن : دو هفته بعد از كاشتن ، ساقه ها بايد با نخ نرم ، نوار پارچه و يا رشته ايي به چوب بسته شود .
--------------------------------------------------------------------------------
اضافه كردن مواد مغذي : پنسيلوانيا به خاطر اينكه خاكهاي غني از كلسيم دارد باغبانان بايد منيزيم را به خاك بيفزايند . گرجه فرنگي به ميزان زيادي از منيزيم نياز دارد ، كه اين ماده با اضافه كردن سنگ آهك با منيزيم بالا و يا حتي سنگ آهك دولوميتيك با منيزيم بالا ميتواند به دست آورد.
دكتر فريتي ميگويند كه اگر گياه به منيزيم نياز داشته باشد برگهاي پاييني آن شرع به زرد شدن ميكنند . هنگامي كه گياه در ضعف قرار دارد ، آفت اوليه يعني مرضي كه به گرجه فرنگي حمله ميكند ميتواند پيشرفت كند و به محصول گوجه فرنگي صدمه بزند .
--------------------------------------------------------------------------------
كنترل حشرات و آفات : دكتر فريتي ميگويد كه باغبانان ميتوانند در باغهاي كوچك با شكستن برگهايي كه علامت مرض يا حشره در آن قرار دارد ، آفات را كنترل كنند. او پيشنهاد ميكند كه برگهاي بيمار را در كيسه پلاستيكي قرار دهند و آن را بيرون بياندازند . و اگر وضعيت خيلي خراب است آنها بايد سم پاشي كنند .
دكتر فريتي ميگويد 40 روز بعداز گل دادن گياه يا 65 تا 80 روز بعد از جابجايي براي كاشت مجدد ، اولين گرجه فرنگي ها بايد نمايان شوند . براي بدست آوردن بهترين طعم و مزه ، باغبانان بايد صبر كنند تا گرجه فرنگي به رنگ كاملش براي چيدن برسد . او اضافه ميكند كه گرجه بايد كمي سفت باشد نه شل .
حتي اگر آشپزها يا باغبانان گرجه را قبل از اينكه كامل برسد بچينند ، دكتر فريتي اطمينان ميدهد كه هر گرجه ايي كه حداقل اثري از رنگ را داشته باشد تا هنگامي كه در يخچال گذاشته نشده اند ويا سرد نشده اند رسيده خواهند شد . اينكه چقدر طول ميكشد تا رسيده شود بستگي به اندازه نوع و ديگر عوامل دارد . بهتر است كه از تجربيات خودتان استفادهكنيد.
--------------------------------------------------------------------------------
دكتر فريتي ميگويند كه گياه گرجه تا رسيدن اولين سرما ( سرماي كشنده ) توليد كردن گرجه را ادامه ميدهد . اگر شما ميدانيد كه سرما دارد ميرسد ، برويد و تمامي آنها را بچبنبد . انهايي كه اثر رنگ در آنها ديده ميشود خواهند رسيد ، و سبز ها نيز ميتوان سرخشان كرد و يا طبق ذاعقه پخت شوند.